اسهال در شیرخواران و کودکان؛ به تعداد بیش از سه بار دفع مدفوع شل یا آبکی در روز اسهال گفته می شود. البته در شیرخواران که به طور طبیعی چند نوبت دفع شل دارند، در صورتی که مادر از افزایش واضح تعداد دفع و شل تر شدن یا آبکی شدن مدفوع شکایت کند، اسهال مطرح می شود.
علل و خطرهای اسهال در شیرخواران و کودکان
اسهال یکی از علل عمده بروز خطر یا عوارض در کودکان پس از عفونت های تنفسی می باشد. شایعترین علت آن ویروس ها می باشند که در فصل گرم انتروویروس ها و در فصل سرد روتا ویروس بیشتر دیده می شود. البته اسهال مهاجم (بلغمی یا بلغمی خونی همراه با تب) به علل باکتریایی مثل شیگلا رخ می دهد. از علل دیگر اسهال خونی می توان به دیسانتری آمیبی اشاره نمود. همراهی اسهال با عفونت ادراری و عفونت گوش نیز شایع می باشد.
فقط اسهال خونی همراه با تب است که مثل عفونت ادراری و گوش درد احتیاج به آنتی بیوتیک دارد. وگرنه آنتی بیوتیک در اسهال آبکی جایی نخواهد داشت ولی جبران آب و املاح شامل مصرف سرم خوراکی مهمترین اقدام در کنترل اسهال است . والدین اکثرا سوالاتی را مطرح می کنند که در آوردن دندان باعث اسهال می شود که این مسئله ربطی به اسهال نداشته ولی با توجه به خارش لثه و دندان اگر اسباب بازی آلوده یا سویچ یا موبایل که جهت ساکت کردن شیرخواران به انها داده می شود به طرف دهان برده شود، باعث عفونت و اسهال می شود.
کی به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت بی حالی- تب بالا – رگه خون در مدفوع – بی قراری و عطش مداوم- خشک بودن چشم و دهان یا کاهش ادرار و اسهال بیش از دو روز حتما بایستی به پزشک مراجعه شود چرا که شاید احتیاج به سرم تزریقی و آنتی بیوتیک تزریقی باشد.
اسهال پایدار به اسهالی گفته می شود که پیش از دو هفته طول بکشد که احتیاج به بررسی دارد. اسهال مزمن که به اسهال بیش از یک ماه گفته می شود، اغلب عللی مثل سوء جذب ، بیماری سلیاک و نظایر آن دارد که بررسی دقیق جهت کشف علت را طلب می کند.
درمان اسهال در شیرخواران و کودکان
همچنان که در بالا ذکر شد استفاده از سرم خوراکی در درمان اسهال آبکی بسیار کمک کننده است و مصرف مایعات مناسب و کافی خطر اسهال را بسیار کاهش می دهد. استفاده از مایعات مناسب خانگی مثل سوپ حاوی غلات، گوشت یا مرغ، هویج و سیب زمینی و یک قاشق روغن یا لعاب برنج یا ماست و دوغ (بخصوص حاوی پروبیوتیک) بسیار مفید بوده ولی مایعات شیرین یا صنعتی مثل آب میوه بیرون و کمپوت و نوشابه ممنوع است. شیر مادر باید ادامه یابد . آب میوه طبیعی مثل آب سیب یا آب هویج روزی دوبار توصیه می شود . غذاهای سهل الجذب و مقوی مثل سوپ که قبلا اشاره شد، ماست و کته ماست ، آب مرغ و موز نیز توصیه می شود. شربت زینک سولفات تا دو هفته توسط پزشک تجویز می شود و بهتر است تا دو هفته پس از بهبود اسهال یک وعده غذای اضافی نیز در نظر گرفته شود.
