استفراغ نوزاد: طبیعی یا خطرناک؟ راهنمای کامل برای والدین در رشت
استفراغ در نوزادان موضوعی رایج و در عین حال نگران‌کننده برای بسیاری از والدین است. این مشکل ممکن است گاهی کاملاً طبیعی باشد، اما در بعضی موارد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد. در این نوشته، به بررسی کامل علل، علائم، و زمان مراجعه به پزشک کودکان در رشت برای استفراغ نوزاد می‌پردازیم.
تفاوت استفراغ و ریفلاکس نوزاد
بسیاری از والدین ترشحات شیر از دهان نوزاد را استفراغ تلقی می‌کنند، در حالی که در بیشتر موارد این موضوع ناشی از ریفلاکس فیزیولوژیک یا بازگشت طبیعی شیر از معده است.
- ریفلاکس: مقدار کمی شیر که بدون فشار و معمولاً بعد از شیر خوردن خارج می‌شود.
- استفراغ واقعی: خروج ناگهانی و شدید مایع از دهان، معمولاً همراه با فشار شکم یا گریه و بی‌قراری.
علل رایج استفراغ در نوزادان
- ریفلاکس فیزیولوژیک (غیر خطرناک و شایع)
- پرخوری یا تغذیه با سرعت زیاد
- بلع هوای زیاد هنگام شیر خوردن
- حساسیت یا عدم تحمل غذایی (مانند لاکتوز یا پروتئین شیر گاو)
- عفونت‌های گوارشی یا ویروسی
- انسداد روده یا سایر اختلالات ساختاری
چه زمانی استفراغ نوزاد نگران‌کننده است؟
در موارد زیر باید فوراً به متخصص کودکان در رشت مراجعه شود:
- استفراغ سبز یا زرد (صفراوی)
- وجود خون در استفراغ
- تب بالا همراه با استفراغ
- بی‌قراری شدید یا بی‌حالی
- عدم افزایش وزن یا کاهش وزن
- خشکی دهان و کاهش پوشک خیس (نشانه‌ی کم‌آبی بدن)
- استفراغ پرتابی (علامت تنگی پیلور)
راهکارهای کاهش استفراغ در نوزاد
- نگه داشتن نوزاد در وضعیت ایستاده به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از شیر خوردن
- تغذیه با حجم کمتر و دفعات بیشتر
- آروغ گرفتن کامل پس از هر وعده شیر
- بالا نگه داشتن قسمت بالای بدن نوزاد هنگام خواب (با زاویه‌ی ملایم)
- استفاده از شیر خشک‌های مخصوص ضد رفلاکس (در صورت تجویز پزشک)
آیا دارو برای استفراغ نوزادان لازم است؟
در بیشتر موارد خفیف، نیازی به دارو نیست و با رعایت مراقبت‌های بالا استفراغ کاهش می‌یابد. اما در برخی موارد خاص (مثل ریفلاکس شدید یا حساسیت غذایی)، پزشک ممکن است دارو یا تغییر رژیم تجویز کند.
نکته مهم برای والدین در رشت
با توجه به شیوع بالای مشکلات گوارشی فصلی در مناطق شمالی، والدین در رشت و شهرهای اطراف باید در صورت بروز استفراغ مکرر، زودتر به پزشک کودکان مراجعه کنند. تشخیص زودهنگام، به‌ویژه در نوزادان زیر ۳ ماه، اهمیت زیادی دارد.
درباره نویسنده
دکتر محمد مهدی کرم‌بین، متخصص اطفال، کودکان و نوزادان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی گیلان هستند. ایشان متولد شهر رشت بوده و تحصیلات پزشکی عمومی خود را در دانشگاه علوم پزشکی ایران و تخصص کودکان را در دانشگاه علوم پزشکی تهران به پایان رسانده‌اند.
دکتر کرم‌بین از سال‌ها پیش به‌عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان مشغول به تدریس دانشجویان پزشکی و دستیاران تخصصی بوده‌اند و در سال ۱۳۹۱ به مرتبه دانشیاری ارتقا یافته‌اند. ایشان مجری طرح‌های غربالگری مانند تالاسمی و فاویسم در استان گیلان بوده و نویسنده چندین جلد کتاب و بیش از ۳۰ مقاله علمی داخلی و بین‌المللی هستند.
دکتر کرم‌بین هم‌اکنون در شهر رشت، در بیمارستان گلسار و همچنین در مطب شخصی خود مشغول به ارائه خدمات پزشکی به نوزادان و کودکان هستند.
